Yararcılık Ve Pragmatİzm

Yararcilik olarak bilinen dünya görüsü Fransiz Aydinlanmasinin ve Ingiliz Görgücülügünün izdekçi düsüncelerinin ahlak ve törellik alaninda uygulanisidir. Yararciligin temel varsayimi insan dogasinda haz ve acinin belirleyiciligi ve evrensel bencilliktir. Birey davranisinda özgür degil ama tutkularinin kölesidir. Ahlak felsefesi ya da törebilim buna göre Bentham tarafindan “insanlarin eylemlerini çikarlari söz konusu olanlar payina olanakli en büyük mutluluk niceligini üretmeye yönlendirme sanati“ olarak tanimlanir. Insanin tüm düsüncesini ve davranisini fiçiksel terimlerde açiklayan bu kuramda a priori ’dogal hak’ kavrami ya da evrensel ’insan haklari’ kavrami yalnizca bir aldatmaca, bir uydurma olarak görülür. Duyusal dürtüleriyle davranan birey yalnizca kendi çikarini arar, bencildir. Böyle bireylerden olusan bir toplumun her üyesi atomik, yalitilmis bir kentiliktir. Böyle bireylerin aralarindaki biricik iliski biçimi çorunlu çikar iliskisidir ve ortaya çikmasi kaçinilmaz olan çikar çatismalarinda kazanan yan güçlü olan yandir. Bu bireylerden olusan toplumun dagilmamak için, yokolmamak için dogal olarak bir düzenleme ve denetime gereksinimi vardir. Ama bu durumda kurumsallasan yasa, yani devlet evrensel istencin anlatimi olmak yerine güçlünün azinliklar ve kadinlar politik süreçten dislanmis ve söz hakki güçlünün olmustur. Bu yolda belirlenen yasanin üzerinde bir dogal yasa (insan haklari) yoktur. Insanlarin yalnizca insan olmalarindan gelen geri alinamaz evrensel haklarinin oldugunu dogrulayabilmek için, herseyden önce insanda içgüdüsel dürtülerin ötesinde duygu ve düsünce yetilerinin oldugunun, insanlarin çikarsizca sevgi duyabildiklerinin, iyi ve kötüyü çikarsizca ayirdedebilecek bir duyunç tasidirlarini haz verici olana esitleyen yararcilik ve pragmatizm için “çikarlari söz konusu olan insanlar payina en büyük sayinin en büyük mutluluguna“ ulasmanin her yolu geçerlidir-bu yol kendinde ne denli egri, ne denli kötü olursa olsun. Bu çözümlemeden yola çikildiginda, düsünce haz ve acinin hizmetinde olmalidir, ve görevi toplumsal yapiyi dah düzenli, daha tahmin edilebilir ve gerektiginde daha kolay denetlenebilir kilmak için kimi düzeltmeler saglayabilmektedir. Bu pragmatik düsünce yapisi içerisinde kapitalizmin daha pürüzsüz islemesi için gereken ince ayarlar yapilabir, bir laissez faire politikasinin önündeki duyunç engelleri çürütebilir. Kendileri East India Company’nin üst düzey memurlari olan yararcilardan gelen felsefi destekle, Avrupa ’insanligin’ yarari için sömügecilii, ’insanligin’ ilerlemesi için kölecililigi savunabilir ve uygulayabilir, ve yüreginde en ufak bir kusku tasimaksizin kendi hakliligi için derin bir inanç duyabilirdi. Deniz Canefe- (Arka Kapak)

Ürün Adı: Yararcılık Ve Pragmatİzm
Ürün Kodu: 9789753970815
Yazar: Frederick Copleston
Basım Yılı:
Kapak Türü: Karton Kapak
Sayfa Sayısı: 159
Kağıt Cinsi: 1. Hamur
Çevirmen: Deniz Can Efe