Sömürgecilikten Günümüze Emperyalizm

“Lenin’in emperyalizm konusundaki çözümlemelerinin, aradan geçen yarim yüzyildan fazla süreye karsin tüm önemini koruyor olmakla birlikte, esas olarak emperyalizmin sadece belirli yönleri üzerine odaklanmis oldugunu da kabul etmek gerekir. Lenin’in emperyalizm çözümlemesinin odagindaki temel sorunlar tekelci kapitalizm çaginda kapitalistler arasinda yasanan rekabet, Birinci Dünya Savasi’nin niteligi ve dönemin devrim olanaklari olmustur. Bununla birlikte emperyalizmin, Lenin’in de degindigi, ancak sorunun merkezine koyup yanitlama çabasina girismedigi baska önemli yönleri de vardir. Bunlar içerisinde en önde gelenleri, emperyalist güçlerin sömürge ve yari-sömürgelerle etki alanlarinda bulunan diger ülkeler üzerindeki egemenliginin yarattigi siyasi, ekonomik ve sosyal etkilerin neler oldugudur. Bu sorularla, Lenin’in yanitlamaya çalistiklari arasinda bir uyusmazlik yoktur. Ancak kanimca arada önemli bir analitik farklilik var. Lenin’in sömürgeciligin siddetlenmesini ve özellikle de dünyanin yeniden paylasimi için emperyalist güçler arasinda yürütülen rekabeti incelerken hakli olarak üzerinde durdugu tarihsel dönemlendirme, diger sorular karsisinda ayni ölçüde geçerli degildir. Kuskusuz zaman içerisinde gerek merkez gerekse de çevre ülkelerde önemli degisimler yasanmistir ve bu degisimlerin tarihsel olarak incelenmesi gerekir. Ancak çevre ülkelerdeki üretici güçlere, üretim iliskilerine ve sinif yapilarina iliskin en temel sorularin çözümlemesinin yapilabilmesi, Batinin sömürge dünyasina tasidigi en eski çarpikliklardan itibaren, sömürgeciligin, ekonomik yayilmaciligin ve sömürgeci güçler arasindaki rekabetin bir bütün olarak analiz edilmesini gerektirir. Leninist teoriyi hem tekelci kapitalizmin “yeni“ emperyalizmine hem de kapitalizmin gelisim yillarindaki “eski“ emperyalizmine uydurabilmek için çekip uzatmaya çalismak, çesitli karisikliklarin dogmasina yol açar. Yalnizca Lenin’in üzerinde durdugu yeni özellikler üzerinde odaklanilarak sömürge dünyasinin ve yeni sömürgeciligin sorunlari gerçek anlamda kavranilamaz. Tam da bu nedenledir ki, gerek akademik çevrelerde gerekse de sol içerisinde gördügümüz, Lenin ve Marks’in emperyalizm teorileri arasinda bir tezat olduguna iliskin yaklasimlarin gerçekte pek bir anlami da yoktur. Marks ve Lenin farkli sorunlari ele almislardi. Marks kapitalizmin bir sistem olarak gelisebilmesi için yasamsal bir gereklilik olan sanayilesmis ülkelerle sömürge dünyasi arasindaki uluslararasi is bölümünü yaratan dünya kapitalizminin büyümesini incelerken Lenin, tekelci kapitalizmin özgün uluslar arasi niteliklerini analiz etmisti. Modern bir emperyalizm teorisinin tatmin edici bir biçimde gelismesinin önündeki ikinci bir engel de karsit bir egilimden, Lenin’in teorisinin özü itibariyla farkli olsa bile biçimsel olarak burjuva iktisatçilarinin pek sevdikleri bir form içerisine sikistirilmaya çalisilmasindan, ya da Lenin, Lüksemburg ve Hobson’un tezlerinin çorba gibi birbirine karistirilmasindan kaynaklanir. Böylesi bir biçimsel sikistirmadan murat edilen, emperyalizmin analizi için ihtiyaç duyuldugu düsünülen, sermaye fazlasinin yarattigi basincin sermaye ihracini dayatiyor olmasi, azalan kar oranlari, mevcut kapitalist pazarlar içerisinde arti deger üretiminin olanaksizlasmasi ve emperyalist yayilmaciligi krizden çikisin yolu olarak görülmesi gibi bir anahtarin ya da sihirli gizli formülün bulunmasidir. Bu etmenlerin her birinin farkli durum ve zamanlarda az ya da çok etkili oldugu bir gerçektir. Ancak bu etmenlerden her hangi birinin eski ya da yeni emperyalizmin temel tasiyicisi olarak seçilmesi, tarihsel gerçekleri kapsamaktan ve açiklamaktan aciz mekanik formülasyonlarin olusturulmasindan öteye gidemeyecektir.“(Tanitim Yazisindan)

Ürün Adı: Sömürgecilikten Günümüze Emperyalizm
Ürün Kodu: 9789944572408
Yazar: Harry Magdoff
Basım Yılı:
Kapak Türü: Karton Kapak
Sayfa Sayısı: 295
Kağıt Cinsi: 2. Hamur
Çevirmen: Erdoğan Usta