Klasik Türk Şiiri Gazelllerinde Leyla

Güzel sanatlar, insana ait olan kalbi ve zihni dünyanin muhtelif vasitalarla disa vurumunu saglar. Güzel sanatlarin bütün dallarindan insanin kendini ifade etme araçlardan biri, belki de en önemlisi edebiyattir. Edebi metinler, tür ve metot farketmeden, ilk defa ortaya çiktigindan beri varligini anlamlandirma çabasi içindeki insan için vazgeçilmez ifade yollarindan biri haline gelmistir. Kültür ve medeniyet ayirimina girmeden bakildiginda olusturulan metinlerin, insanin ‘kendine dair’ olanlari yansittigi ilk yapilacak tespitlerdendir. Bununla beraber her kültürün belli ögretileri ihtiva eden, farkli tür ve nitelikte eserlerinin varligi muhakkaktir. Inandigini, ögrendigini, düsündügünü ya da yasadigini okurla paylasmaya her dönemde hazir olan hatta bunu görev bilen sanatkâr, ilk önce, içinden çiktigi topluma belki de bütün insanliga mesaj niteligindeki ifadelerini, üslubundaki farkliliklari kullanarak aktarmayi tercih eder. Muhtelif anlatim vasitalarini kullanarak ortaya çikarilan eserlerde türler arasinda oldugu kadar benzer metinler arasinda da alisverisler söz konusu olabilmektedir. Bahsedilen alisverisin belli siklikta ve düzende olmasi kabul edilebilir hatta üzerinde degerlendirme yapmak için uygun görülürken, bu durum elestiri konusu da olmamaktadir.
Bir medeniyetin bireyleri olarak kadim kültürden gelen metinlerin içinde kendine ait olani anlatan ecdad,
maddi ve manevi hallerine dair söyleyeceklerini Leyla vü Mecnun mesnevileri gibi aska dair metinlerle de
anlatmaya çalismislardir. Bu mesnevi, Leyla vü Mecnun, yüzyillardir yazildiklari dönemlerin bazi dil ve anlatim
özelliklerini de içinde barindirarak tekrar tekrar kaleme alinmis ve öyle ki hala alinmaktadir. Ayni sekilde mesnevinin ilgi çeken olay örgüsü ve kahramanlari klasik Türk siirinin temel nazim sekli olan gazelin de yüzyillarca en önemli konularindan biri haline gelmistir
Bu çalismada incelemeye tabi tutulan 42 divanin gazellerindeki, ‘Leyla’ -Leyla vü Mecnun mesnevisi
içinde yer alan kadin kahraman- üzerine bir tarama yapilmistir. Bu divanlardaki Leyla’nin geçtigi bütün beyitlerin her biri esere alinmaya çalisilmistir. Yapilageldigi gibi sairlerin gazellerinde kendilerini Mecnunluk iddiasiyla ifade etmelerini ya da Mecnun’un mesnevilerdeki ‘hal’lerine dair çözümleme yapmak tercih edilmemistir. Sanatkârlarin Leyla’yi siirlerinde gelenegin getirisi ya da sahsi tercihleri dogrultusunda yüzyillar boyunca hangi ‘anlam birlikleriyle’ ve ‘nasil’ kullanildigi, Leyla’nin gazellerdeki ele alinisindaki yüzyillara göre varsa degisim veya siklik, kadin olarak Leyla’nin gazellerdeki durumu, bunun sosyal anlami ön plana çikarilarak bir degerlendirme yapilmistir. Çalismada ask kavrami ile özdes konu bütünlügü içinde ele alinan Leyla’nin varliginin her sairin gazelinde farklilik arz edecegi düsüncesiyle, bir kimlik olarak ya da mazmunlarin çagristirdiklariyla Leyla, gazellerdeki beyitlerde benzer nitelikte tekrarlansa da çalismaya alinarak incelemeye tabi tutulmustur.
Bu divanlardaki gazellerde arastirmaya konu olan bütün gazel beyitlerindeki ilk dikkat, siir-sair-dönemanlam arasindaki iliskiyi ortaya koymaktir. Ayrica sanatkârlarin sadece bu isim ya da kahraman üzerinden ayni
divanda onlarca beyit söylemelerinin ya da tam tersi Leyla’ya dikkat çekici oranda ilgisiz kalmalari üzerine degerlendirme yapilmaya çalisilmistir. Kisaca sairlerin Leyla’yi zamanin durdurulamayan akisiyla beraber artarak ya da azalarak gazellerinde anlama dayali olarak ele almalarindaki sebepleri, bir sairin diger sairlerle ayniliklari ya da farkliliklari beyitlerdeki varlik sebepleri içinde incelenmistir. Sairlerin eserde metinlerden yola çikilarak, saire ve döneme göre bir Leyla sorgulamasi yapilmistir.


Ürün Adı: Klasik Türk Şiiri Gazelllerinde Leyla
Ürün Kodu: 9786054370603
Yazar: Dr. Nazire Erbay
Basım Yılı: 2015
Kapak Türü: Karton Kapak
Sayfa Sayısı: 220
Kağıt Cinsi: Kitap Kağıdı
Çevirmen: