Bulgaristan Müslümanlarında Dini Islahat Düşüncesi

Islâm toplumlarinin son iki yüz yillik tarihi, geçmisin hâkim tavriyla, kendi kültür havzasi sinirlari içinde degil Bati medeniyeti de dikkate alinarak yazilmalidir. Bati medeniyetinin hâkimiyeti altinda sekillenmis islâhatçi düsüncenin iki medeniyet dikkate alinmadan çalisilmasi durumunda saglikli tespitlerin yapilmasi zordur. Zira, söz konusu dönemde, en azindan yazili literatürün önemli bir kisminda, Islâm hayata yön veren bir inanis biçimi olmaktan ziyade Bati medeniyetini destekledigi oranda mesrû, Avrupa aydinlanma düsüncesinden uzaklastigi oranda gerilemenin sembolü olarak algilanmistir. Sözü edilen süreç Bulgaristan Müslümanlari için de ayni sekilde cereyân etmistir. Bu sebeple bölgedeki Islâmî düsüncenin seyri de ayni bakis açisi ile yazilmalidir. Özellikle Bulgaristan Türkleri baglaminda resmî, kurumsal, siyasî ve kisisel çerçevede muhtelif çalismalar yapilmis olmakla birlikte, bu çalismalar dar bir çerçeveyle sinirli kalmis, dönem medeniyet durusu perspektifinden mukayeseli bir tetkike tâbi tutulmamistir. Bugüne kadar konuya dair yaptigim çalismalardan hareketle Bulgaristan Müslümanlarinda Dînî Islâhat Düsüncesi basligini vermeyi uygun buldugum bu eserde tartismalarin çatismaya dönüsen boyutuna yer vermektense, uzlasmayi doguracak sekilde bir yöntem izledigimi, taraflarin yaklasim biçimlerini siyasî gelismelerden uzak; dönemin düsünce tarihi baglaminda ‘okuma’ çabasi içinde oldugumu ifade etmeliyim. Bu baglamda çalismada, Bulgaristan Müslümanlarinin Bati’yla ve islâhatçi düsünceyle irtibatlarinin kisa hikâyesinin ardindan islâhatçi düsünce baglaminda dönemin Bulgaristan aydinlari, kurumlari ve Türkçe basini üzerine genel bir çerçeve çizilmeye çalisildi. Burada dönemin basininda adi geçen herkese temas etmek yerine belli basli kisilere ve kurumlara deginilmekle yetinildi. Daha sonra Medresetü’n-Nüvvâb’in egitim sistemi, islâhatçi düsünce açisindan önemi ve çok kültürlü ortamda bir model olarak önemi üzerinde duruldu. Çalismamizda, kurumsal ve bireysel olarak üzerinde durulan bu hususlar yaninda, bölge Müslümanlarinin Arap dünyasi ve Bati ile temasi da ayri basliklar hâlinde tetkike konu edildi. Bölgenin öne çikan tartisma konulari gibi hususlar üzerinde duruldu. Kurum ve sahislarinin birbiriyle olan yakin irtibati dolayisiyla yer yer bilgilerin tekrar ettigi, kisilerin birkaç açidan tartismaya konu edildigi olmustur. Bölgedeki gelismelere yorum eksenli bir yaklasim sergilenmesinden kaynaklanan bu durum mazur karsilanmalidir. Son olarak, bu çalisma sayesinde, Islâm düsünce geleneginin yerelliginden ziyade evrenselligine, yasanan gelismelerin tek merkezli ve tek cepheli olmadiginin anlasilmasina, olaylarin yerel perspektif yerine genel çerçeveden gözlemlenmesinin önemine dikkat çekilebilirse maksat hâsil oldu demektir. Zira, böyle bir yaklasim Islâm’in kendine hasligina ve devamliligina dikkat çekmeyi temin edecegi gibi, toplumsal degerlerimizi ‘öteki’ toplumlarin degerleri ile ‘degistirme’nin çok da kolay bir sey olmadigi ve olmayacagini anlamayi da saglayacaktir.

Ürün Adı: Bulgaristan Müslümanlarında Dini Islahat Düşüncesi
Ürün Kodu: 9789944404082
Yazar: Doç. Dr. İbrahim Hatiboğlu
Basım Yılı: 2008
Kapak Türü: Karton Kapak
Sayfa Sayısı: 220
Kağıt Cinsi: Kitap Kağıdı
Çevirmen: